Celiakia to schorzenie polegające na nietolerancji glutenu, które dotyczy zarówno dzieci jak i dorosłych. Jakie są przyczyny i objawy celiakii? Jak rozpoznać i leczyć to schorzenie? Czy całkowita eliminacja glutenu z diety jest konieczna, jeśli wiemy o nietolerancji?
Czym jest celiakia?
Celiakia jest chorobą immunologiczną o podłożu genetycznym, która charakteryzuje się nietolerancją glutenu, czyli jednego z rodzajów białek zawartych w ziarnach: pszenicy (gliadyna), jęczmienia (hordeina), żyta (sekalina) i owsa (awenina). U osób z nietolerancją dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita, co prowadzi do zaniku kosmków jelitowych i w konsekwencji do zaburzeń pracy jelit.
Celiakia wykrywana jest zwykle u dzieci między 2. a 4. rokiem życia, natomiast jej objawy u dorosłych występują jako powikłanie po innych chorobach (np. infekcji, operacji, czy silnym stresie).
Objawy celiakii
Charakterystyczne objawy klasycznej postaci celiakii to:
- brak apetytu,
- wzdęcia i bóle brzucha,
- niedożywienie,
- biegunka,
- osłabienie organizmu.
Następstwem niewłaściwej diety i problemów trawiennych przy celiakii mogą być niedobory witamin, żelaza, białka, a także alergia na pokarmy.
Jeśli lekarz zdiagnozuje u Ciebie celiakię, pamiętaj, by stosować odpowiednie leczenie. Nieprawidłowo leczona celiakia może prowadzić m.in. do zaburzeń wzrostu (u dzieci), niedokrwistości, zmian skórnych oraz zaburzeń emocjonalnych lub depresji.
Celiakia niema i ukryta
Jednym z rodzajów schorzenia jest celiakia niema. Rozpoznaje się ją u osób, u których nie występują podstawowe objawy klasycznej celiakii, a zamiast nich pojawiają się zmiany zanikowe jelita wykrywane w badaniach laboratoryjnych.
Innym typem tej choroby jest celiakia ukryta, w której brak jest jakichkolwiek symptomów choroby – mogą się one jednak ujawnić w niektórych okolicznościach np. podczas zakażenia przewodu pokarmowego.
Celiakia – diagnostyka
Do zdiagnozowania celiakii potrzebny jest dokładny wywiad przeprowadzony przez lekarza. Do typowych symptomów alarmujących należy przewlekłe zmęczenie i osłabienie, które utrzymuje się pomimo wyrównania niedokrwistości i ustąpienia biegunki.
Co jeszcze jest konieczne do postawienia diagnozy? Lekarz zaleci Ci wykonanie odpowiednich badań krwi (morfologię, badania na obecność charakterystycznych przeciwciał itp.), badania obrazowe, analizę moczu, próby wątrobowe, a także analizy biochemiczne oceniające poziom elektrolitów, białka, wapnia, witamin D, E i z grupy B.
Celiakia – leczenie
Jedynym lekiem na celiakię jest odpowiednia dieta pozbawiona glutenu. Jej przestrzeganie powoduje regenerację kosmków jelitowych oraz ustępowanie objawów choroby. Pamiętaj, że przy zachowaniu odpowiedniej diety choroba zwykle pozostaje w uśpieniu, ale odstąpienie od ustalonych zasad żywienia może spowodować nawrót objawów. Czasami konieczne jest również przyjmowanie mikroelementów i witamin.
W przypadku ciężkiego przebiegu objawów stosuje się leki sterydowe lub inne preparaty poprawiające wchłanianie wody i elektrolitów. W ostrej postaci choroby u dzieci objawy ustępują po zastosowaniu (prócz diety bezglutenowej) również diety bezmlecznej.
Powikłania celiakii
Celiakia to schorzenie, którego nie powinieneś bagatelizować, ponieważ nieleczona może prowadzić do powikłań. Należą do nich np. zaburzenia wchłaniania, osteoporoza czy obniżenie płodności. Czasem występują również zaburzenia emocjonalne (np. drażliwość, apatia, depresja), a także neurologiczne – pogorszenie koordynacji ruchowej, osłabienie mięśni, padaczka.
U kobiet w ciąży z celiakią mogą wystąpić nieprawidłowości takie jak niska masa urodzeniowa dziecka, niedowaga i niski wzrostu u dzieci na późniejszych etapach rozwoju. Zwiększa się także ryzyko poronienia.
Pamiętaj, że stosowanie odpowiedniej diety z całkowitym wyeliminowaniem produktów z glutenu pomoże Ci pozbyć się uciążliwych objawów, przywróci dobre samopoczucie, a także zmniejszy ryzyko ewentualnych powikłań (sprawdź produkty bezglutenowe).
